Góra Cergowa (zwana też Cergowską Górą lub Wielką Górą) znajduje się na południowy wschód od Dukli. Jej wysokość to 716 m n.p.m. Nie jest ona najwyższą górą Beskidu Niskiego, ale swoją tajemniczością, osobliwością i wyjątkowością przyciąga wielu turystów, a także pielgrzymów. (Więcej informacji o Górze Cergowej TUTAJ)

U podnóża Góry Cergowej, wśród rosłych pochylonych drzew, znajduje się kapliczka nazywana “Złotą Studzienką”, miejsce gdzie według podań przebywał św. Jan z Dukli. Występuje tu naturalne źródełko wody, której przypisuje się cudowne właściwości.

Najwyższy z trzech szczytów góry Cergowej wznosi się na wysokość 716 m n.p.m. i to właśnie na nim znajduje się ważna atrakcja turystyczna regionu – wieża widokowa i żelazny krzyż.

Przez górę Cergową prowadzą piesze szlaki turystyczne m. in.

– Główny Szlak Beskidzki – czerwony, którym można dotrzeć na górę Cergową od strony Nowej Wsi lub Iwonicza- Zdroju,

– Szlak żółty łącznikowy z Dukli przez górę Cergową, górę Piotruś do parkingu na Stasianie,

– Szlak Papieski prowadzący z Dukli przez górę Cergową w kierunku Iwonicza,

– Ścieżka przyrodnicza „Do Złotej Studzienki”, pokazująca ciekawostki przyrodnicze.

HISTORIA POWSTANIA WIEŻY

Turysta zdobywając górę nie był do końca usatysfakcjonowany, ponieważ z mocno zalesionego szczytu nie można było oglądać okolicy. To przyczyniło się do wybudowania wieży. Nie jest to pierwsza tego typu budowla w tym miejscu, ponieważ na szczycie wznosiła się już wieża triangulacyjna, która służyła do pomiarów geodezyjnych, a w czasie II wojny światowej była wieżą obserwacyjną.

Próby związane z wybudowaniem wieży podjęli członkowie Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Dukielszczyzny jeszcze przed rokiem 2009.

Po kilku latach od pomysłu powstania wieży widokowej na górze Cergowej w 2016 roku gmina Dukla jako inwestor zleciła wykonanie projektu. Kształt wieży widokowej nawiązuje do tradycji wydobycia ropy naftowej w rejonie beskidzkim i przypomina szyby kanadyjskie, znajdujące się na terenach kopalnianych w naszym regionie. Budowa wieży widokowej na górze Cergowej nie była łatwym wyzwaniem, ale w końcu 27 października 2018, dzięki profesjonalnej pracy Tatrzańskiej Firmy Budowlanej Wojciecha Pawlikowskiego nowa atrakcja turystyczna w Gminie Dukla została oficjalnie udostępniona.

Wieża widokowa jest drewnianą budowlą o wysokości 21,72 m (do szczytu krokwi), która wraz ze ścianami otwartymi jest zadaszona dachem wielospadowym. Posiada cztery poziomy użytkowe – przyziemie oraz trzy platformy pośrednie z miejscami stojącymi oraz platformę widokową z miejscami siedzącymi. Wieża posiada również platformę techniczną ze schodami. Długość i szerokość całkowita bez okapu wynosi 9,48 x 9,48 mb. Wieża pokryta jest gontem. Maksymalna ilość osób jednorazowo przebywających w obrębie platformy widokowej nie powinna przekraczać 10 osób.

Zarządzana jest przez Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Dukli.

Jak dotrzeć na wieżę?

• z Dukli – żółtym szlakiem przez wieś Cergową – przysiółek Zakluczyna (2,2 km)  Zakluczyna Parking – Góra Cergowa
• z Jasionki – droga tzw. „Szczurkówka” (2,4 km)
• z Lubatowej – Głównym Szlakiem Beskidzkim – czerwonym (3,4 km)
• z Zawadki Rymanowskiej – żółtym szlakiem (3,3 km)
• z Nowej Wsi – Głównym Szlakiem Beskidzkim – czerwonym (3,0 km) Wieża Widokowa Cergowa Z Zawadki Rymanowskiej

Punkt widokowy na szczycie Cergowej to miejsce, z którego roztaczają się niezapomniane widoki na Beskid Niski, Bieszczady i Tatry. Jest idealną lokalizacją by podziwiać uroki Karpat.

Zapraszamy i do zobaczenia na szlaku!

Przydrożne krzyże i kapliczki są nierozerwalnie związane z krajobrazem Beskidu Niskiego. Obiekty te stanowią prawdziwe perły krajobrazu i nadają naszym wsiom i miasteczkom specyficzny klimat. Często są dziełem artystycznym i ciekawym obiektem architektonicznym. Stanowią pomnik historyczny, cenną informację o przeszłości i o duchowości ich fundatorów. Z każdą kapliczką, czy krzyżem związana jest jakaś historia, przekazywana z pokolenia na pokolenie.

Kapliczka to niewielka budowla kultowa, wzniesiona przy drogach lub rozdrożach w celach wotywnych, dziękczynnych, obrzędowych, itp.Mogą mieć różny kształt: słupkowe, wnękowe, domkowe, wykonanie drewniane lub murowane.

Na terenach Podkarpacia na skutek wielkich wojen powstawało wiele kapliczek i krzyżów, umieszczanych na polach bitew i mogiłach poległych, czy też mogiłach partyzanckich. Przydrożne kapliczki mieszczą wizerunki Chrystusa: Ukrzyżowanego, Frasobliwego, Najświętsze Serce Pana Jezusa; Matki Bożej: Bolesnej, Niepokalanej, stojącej, tronującej, z Dzieciątkiem; świętych Jana Napomucena i Floriana najczęściej oraz m.in. Anny, Antoniego, Barbary, Jana, Mikołaja.

O obecności Łemków na ziemiach Dukielszczyzny przypominają przydrożne krzyże, wszystkie bardzo podobne do siebie, ze szczególnymi ornamentami. Najczęstszym motywem jest ukrzyżowanie, Matka Boża z Dzieciątkiem lub św. Mikołaj. Przeważnie były wykonane z piaskowca, na którym umieszczano informacje takie jak nazwisko fundatora oraz data wybudowania – często dane te zacierały się wraz z upływem czasu. Krzyż w religii prawosławnej i grekokatolickiej nazywany jest również krucyfiksem. Na osi wertykalnej znajdują się trzy belki poprzeczne:

Belka środkowa przeznaczona jest dla rąk ukrzyżowanego Chrystusa.

Belka górna – oznacza tabliczkę z napisem Jezus Nazarejczyk, Król Żydowski.

Belka dolna – w tradycji prawosławnej jest ona pod nogi Chrystusa Ukrzyżowanego. Jeden koniec jest lekko podniesiony – wskazuje na niebo, dokąd udał się dobry łotr, a koniec opuszczony w dół wskazuje na piekło, miejsce dla łotra, który nie wyraził skruchy.

Targ w Dukli odbywa się w każdy czwartek i sobotę. Ponadto w każdą pierwszą sobotę miesiąca odbywa się giełda „staroci” na parkingu przy Białym Pałacu w Dukli – ul. 3 Maja. Nie jest to wydarzenie dla śpiochów. Kiedy wielkomiejskie galerie handlowe dopiero budzą się do życia, tutaj zwijają się ostatni straganiarze. Wyprawa na targ o godzinie dziesiątej nie ma już sensu…  Najciekawsze stragany rozkładają się niedaleko rzeki Jasiołki i na placu na przeciwko firmy budowlanej. Można szperać w różnych rupieciach, a ceny rzadko przekraczają kilkanaście złotych, i nie ma znaczenia, czy jest to gliniany dzban, stare narty, krzesło, mosiężny młynek do kawy, płyty winylowe, czy firmową odzież. Dukielska targowica, oprócz funkcji handlowych, ma znaczenie plotkarsko-towarzyskie. Na targu w Dukli góra z górą się nie zejdzie, ale człowiek z człowiekiem tak.

Podczas II wojny światowej od 8 września do 30 listopada 1944 r. w okolicach Przełęczy Dukielskiej, na styku Karpat Zachodnich i Wschodnich, rozegrała się wielka bitwa, którą nazwano Operacją Karpacko-Dukielską (inaczej Dukielsko-Preszowską). Najbardziej spektakularnym etapem walk był bitwa pancerna w „Dolinie Śmierci” niedaleko Dukli, która odbyła się 12-14 września.

Wzgórze 534 nazywane jest również przez starszych mieszkańców okolic “Krwawym Wzgórzem”. Od 11 września 1944 r. toczyły się ciężkie walki o wzgórze 534. Kto miał wzgórze ten kontrolował szosę Dukla-Nowy Żmigród, mógł ostrzeliwać Duklę i okoliczne szosy. Walki o to strategiczne wzniesienie trwały w dzień i w nocy, kilkakrotnie przechodząc z rąk do rąk. Boje te, prowadzone przez 1 Brygadę Czechosłowacką, stały się symbolem walk na Przełęczy Dukielskiej. 9 września wzgórze zostało zdobyte przez oddziały 1 Korpusu Czechosłowackiego. W tym dniu Czechosłowacy zdobyli również Teodorówkę.

Obecnie na wzgórzu w Teodorówce znajduje się pomnik żołnierzy walczących na tym terenie w czasie Operacji Karpacko-Dukielskiej oraz malowniczy punkt widokowy z lunetą i planszami przybliżającymi okoliczne wzniesienia.

W czasie II wojny światowej podczas operacji karpacko-dukielskiej od 12-14 września 1944 roku miała tu miejsce słynna górska bitwa pancerna. Toczyły się w tym miejscu szczególnie zacięte walki, w których obie strony poniosły duże straty. Przeszło tędy od Głojsc natarcie kawaleryjskie korpusu gen. Baranowa. Oddziały czechosłowackie w bardzo trudnych warunkach atmosferycznych zdobyły Iwlę i Chyrową. Iwla została zniesiona z powierzchni ziemi. Według przekazów krew rannych i zabitych żołnierzy barwiła wody rzeki na czerwono. Teren ten po wojnie nazwano „Doliną Śmierci”.

Wodospad w Iwli znajduje się w południowej części wsi na potoku Iwełka. Jest kilkumetrowej wysokości pomnikiem przyrody nieożywionej. Nad wodospadem kręcone były sceny do filmu „Wino truskawkowe”, oparte na opowiadaniach Andrzeja Stasiuka „Opowieści galicyjskie”.

GPS

49°32’45.4″N 21°37’05.3″E

Odkrycia archeologiczne, jakich dokonano nad górną Jasiołką, w okolicach Wietrzna, dowodzą, że człowiek ze swoim osadnictwem dotarł tu dość wcześnie, bo już w epoce neolitu (4200-1700 lat p.n.e.), a także w epoce brązu i żelaza (1300 – 400 lat p.n.e.). Ponadto odnaleziono ciałopalne cmentarzysko kurhanowe w lesie między przysiołkami Banią, a Łazami oraz ślady z okresu wpływów rzymskich (I-IV w. n.e.)

Grodzisko Wietrznów znajduje się na północ od wsi Wietrzno, na lesistym wzgórzu Grodzisko (426 m n.p.m.). Na schodzącym od głównej kulminacji na wschód cyplu, bardzo stromym od strony doliny Jasiołki, znajduje się miejsce po wczesnośredniowiecznym grodzie obronnym. Grodzisko stanowi poczwórny pierścień wałów i fos obronnych. Obiekt ma kształt wrzecionowaty. Stanowi go teren właściwego grodu od strony wschodniej, tj. stromej skarpy. Ma on wymiary 90x70m. Dochodzą do niego łukowate wały, poprzedzone fosami, trzech podgrodzi. Łączna długość grodziska wynosi 150m. Na szczycie, na zachód od grodziska znajduje się kopiec, prawdopodobnie pozostałość po punkcie obserwacyjnym „straży”. Mogła tu kiedyś być wieża, z której obserwowano okolicę. Wymienione wały grodziska były konstrukcji drewniano-ziemnej. Badania archeologiczne zapoczątkował tu Aleksander Żaki w 1951 roku, w ramach karpackiej ekspedycji archeologicznej. Prowadzili je później różni archeologowie, m.in. dr Józef Janowski z Krosna. Sam gród miał dwie fazy istnienia w okresie wczesnośredniowiecznym w X-XI i XII wieku. Ślady popiołu świadczą, że uległ pożarowi. Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą z okresu halsztackiego.

Złota Studzienka jest miejscem kultu św. Jana z Dukli. Tradycja głosi, że tu właśnie rozpoczął on swe pustelnicze życie. Drewniana kaplica z figurką Świętego ochrania bijące tu źródło, któremu przypisuje się moc uzdrawiania chorych. Miejsce to licznie odwiedzają pielgrzymi. W pobliżu studzienki znajduje się stanowisko języcznika zwyczajnego i stożki ostrokrężnej z klasy wątrobowców. Najpospolitszą rośliną Cergowej jest miesiącznica trwała, występująca dookoła łanowo bylina o różowych kwiatach i wspaniałym słodkim zapachu, a jesienią owoce rośliny, zwane judaszowymi srebrnikami, szeleszczą na wietrze.

Co roku w trzecią niedzielę lipca odprawiana jest msza odpustowa z błogosławieństwem dzieci. W Sylwestra organizowana Msza Święta Noworoczna. Od 2006 roku na szczycie góry Cergowej odprawiana jest msza święta w rocznicę śmierci Jana Pawła II

GPS

49°31’58.4″N 21°42’20.2″E

Punkt rekreacyjno-wypoczynkowy będący częścią tzw. “Drogi do zdrowia” zlokalizowany jest przy żółtym szlaku, który rozpoczyna się w Dukli i łączy się w Chyrowej z Głównym Szlakiem Beskidzkim (oznaczonym kolorem czerwonym).

SCHEMAT DZIAŁKI Z URZĄDZENIAMI

MIEJSCE AKTYWNEGO WYPOCZYNKU

MIEJSCE EDUKACJI

Przy altanie znajduje się kącik edukacyjny. Na tablicach zamieszczone są informacje dotyczące atrakcji turystycznych Gminy Dukla, osobliwości przyrodniczych Beskidu Dukielskiego, atlas grzybów oraz drzew najczęściej występujących na tym terenie.

MIEJSCE RELAKSU I SCHRONIENIA

ALTANKA -spełnia dwie funkcje. Jest miejscem, w którym można spędzić wolny czas i odpocząć oraz jest schronieniem dla wędrowców, których złapie deszcz na szlaku. Przy wiacie znajduje się miejsce na ognisko.

PODEST WIDOKOWY – służy do podziwiania panoramy Dukli oraz malowniczych wzniesień Beskidu Niskiego, a także wzniesienia Franków, a szczególnie Wzgórza 534, które podczas operacji Karpacko-Dukielskiej było miejscem strategicznym, dlatego też toczono o nie zacięte boje. Amatorzy fotografii mogą wykorzystać ten obiekt, aby uchwycić piękne pejzaże.

MIEJSCE REFLEKSJI

KRZYŻ został postawiony w 2016 roku jako wotum wdzięczności za dar wiary chrześcijańskiej i upamiętnienia 1050-tej rocznicy Chrztu Polski. Krzyż wpisuje się w krajobraz i tradycję Dukli, miasteczka, z którego pochodził św. Jan z Dukli, do którego pielgrzymował Jan Paweł II.