Tytuł projektu: Dukla – Svidník 360^o

Gmina Dukla otrzymała dofinansowanie i realizuje projekt „Dukla – Svidnik 360^o” . Celem projektu jest zwiększenie atrakcyjności transgranicznego szlaku rowerowego „Beskidzkie Muzea” po stronie polskiej i słowackiej. W ramach projektu zostanie wykonana w Dukli, Cergowej i Zboiskach 16 przystankowa ścieżka historyczno-przyrodnicza „Po Dukli” o długości 13,5 km obejmująca atrakcje przyrodnicze i historyczne. Na ścieżce przy przystankach  powstanie mała infrastruktura turystyczna: tablice informacyjne, samoobsługowa stacja naprawy rowerów, stacja ładowania małej elektromobilności: rowerów, smartfonów, zostanie zakupionych 8 rowerów górskich i 2 rowery elektryczne, powstanie wypożyczalnia rowerów, a na wieży widokowej, na górze Cergowej zostanie zainstalowana luneta panoramiczna. W ramach projektu powstanie nowy e-produkt – Prezentacja Dukla – Svidnik 360^o /VR tj. rozbudowany system promocji transgranicznego szlaku rowerowego „Beskidzkie Muzea” – powstanie interaktywna ścieżka po Dukli i muzeach w Dukli, Zyndranowej, Olchowcu i Svidniku z wykorzystaniem aplikacji WEB i offline stworzona na bazie panoram sferycznych z drona i ziemi. Wydanie zostanie informator tradycyjny trójjęzyczny (polsko, angielsko, słowacki): Ścieżka historyczno-przyrodnicza „Po Dukli”.

Wartość projektu: 65 360,74€, w tym Gminy Dukla – partnera wiodącego:  29 092,08€ – 44,51%, w tym udział środków z EFRR: 33 000,63€ – 50,49%, środki z budżetu państwa: 3 268,03€ – 5%. Partner słowacki – Mesto Svidnik (bezfinansowy).

Termin realizacji projektu: 1.05.2021- 31.03.2022 r.

Projekt „Dukla – Svidnik360^o” realizowany przez gminę Dukla – partnera wiodącego i Mesta Svidník – partnera słowackiego jest współfinansowany przez Program Współpracy Transgranicznej INTERREG VA Polska – Słowacja 2014-2020.

Dzwon promocyjny z okazji 640 lat nadania praw miejskich Dukli. Kształt dzwonu wzorowany jest na starym dzwonie z dzwonnicy dukielskiej fary.
Wykonany jest przez rękodzielniczkę-artystkę z Bardejova Tatianę Gombitovą.

Dzwon można kupić w Transgranicznej Informacji Turystycznej w Dukli – cena 25 zł

Rozmowa Zdzisława Zaniewicza z autorami książki Stanisławem Kalitą i Waldemarem Olszewskim pod tytułem “Mieszkańcy Dukielszczyzny w walce o Niepodległą Polskę”

Z. Zaniewicz: W połowie kwietnia bieżącego roku ukazała się książka pt. Mieszkańcy Dukielszczyzny w walce o Niepodległą Polskę, której autorami są panowie Stanisława Kalita i Waldemar Olszewski. Jest pozycją godną poznania i polecenia ze względu na podjęty temat, a jest on zawarty w tytule. Temat przybliżający czytelnikom fakty z czasów przed ponad wiekiem, gdzie rodziła się w naszym regionie Polska po latach zaborów i niewoli. Poniższa rozmowa ma przybliżyć przyczyny, które wpłynęły na powstanie książki, metodę pracy nad nią i adresatów. Co było motywami podjęcia tego tematu?

W. Olszewski: Chcieliśmy przedstawić ludzi z naszego najbliższego otoczenia, którzy walczyli o niepodległą Polskę. Warto o takich ludziach mówić i brać z nich przykład.

S. Kalita: Poruszamy i przedstawiamy biogramy żołnierzy Niepodległości, nie tylko z Dukli, ale także z całej gminy. Jak się okazuje było ich sporo. To oni tworzyli w odradzającej się Polsce zręby tworzącego się wojska polskiego. W późniejszym czasie stanowili swoista elitę II Rzeczypospolitej. Wielu z nich walczyło także w czasie II wojny światowej.

Z. Zaniewicz: Jak pozyskiwano materiał do publikacji?

S. Kalita: Źródła do tej pozycji były zbierane od bardzo wielu lat. Jest to proces złożony i niewątpliwie niełatwy. Archiwa austriackie, węgierskie, rosyjskie, niemieckie, źródła własne, NAC, dokumenty archiwalne (z CAW, Arch. Akt Nowych w Warszawie) i wiele innych. Ważne były archiwa rodzinne. Zawarte w książce informacje są wyjątkowe cenne, ponieważ nie były do tej pory wykorzystywane.

W. Olszewski: Cieszy mnie, że jest to pierwsza pozycja poświęcona naszym Legionistom. Zależało nam na tym, aby uatrakcyjnić naszą pracę poprzez ikonografię. Wydawnictwo jest swoistym leksykonem z licznymi archiwalnymi zdjęciami. Praktycznie na każdej stronie jest zdjęcie. Zależy nam na tym, aby pokazać ludzi, którzy walczyli o niepodległość Polski a pochodzą z naszej gminy.

Z. Zaniewicz: Czy myślicie Panowie o rozszerzonym drugim wydaniu?  Bo z tego, co wiem pierwsze wydanie, bez reklamy, cieszy się sporym powodzeniem.

W. Olszewski: Książka już teraz cieszy się uznaniem. Przynajmniej w moim środowisku, przychodzą sąsiedzi i przynoszą ciekawe materiały, które warte są publikacji. Materiałów już jest coraz więcej i czekamy na kolejne. Sądzimy, że będzie coraz lepiej. Ludzie są zainteresowani, że pisze się o ich najbliższych, czasami nieco zapomnianych.

S. Kalia: Chciałem podkreślić, że wśród osób przedstawionych w książce znajdują się wyróżnione czy odznaczone wieloma ważnymi odznaczeniami państwowymi. Dodam tylko, że kilka osób posiada Virtuti Militari. Najwyższe polskie odznaczenie wojenne, nadawane za wybitne zasługi bojowe. Jest jednym z najstarszych orderów wojennych na świecie.

Z. Zaniewicz: Do kogo głównie adresujecie pracę i dlaczego?

S. Kalita: Z pozycją tą chcemy dotrzeć do każdego rodzaju czytelnika.  Bardzo nam na tym zależy, aby każdy mógł sięgnąć po tę pozycję. Wydawnictwo ma charakter społeczny, ma służyć popularyzacji postaw patriotycznych w naszym środowisku, szczególnie wśród młodzieży. Chcielibyśmy, aby w każdej szkole naszej gminy znalazła się ta książka i nauczyciele historii przypominali na lekcjach o naszych bohaterach sprzed ponad stu lat. Materiał ten można wykorzystać na lekcjach wychowawczych, do czego serdecznie zachęcamy. Jesteśmy też do dyspozycji dla każdej z placówek.

W. Olszewski, S Kalita: Wydawnictwo nie ma charakteru komercyjnego. Każdy czytelnik może czuć się współwydawcą tej książki. Wszystkim, którzy nabędą tę pozycję serdecznie dziękujemy.  Szczególne dziękujemy Stacji Narciarskiej Chyrowa-Ski – Grzegorz Schabiński, Halinie, Podlaszczak – sklep wielobranżowy w Nadolu, Krystynie Krochmal, Augustowi Podgórskiemu, Ireneuszowi Kozakowi, Wiesławowi Szubrychtowi, Mariuszowi Szubrychtowi, Ewie Olszewskiej, Beacie Kalita, Zdzisławowi Zaniewiczowi, Alicji i Markowi Zajkowskim – księgarnia w Dukli, Aleksandrze Żółkoś.

Z. Zaniewicz: Czasy I wojny światowej są często zapomniane z przyczyn naturalnych. Dzisiejsze pokolenie powojenne, po drugiej wojnie światowej, to przeszło 70 – latkowie a pamiętające lata dwudzieste XX wieku to przeszło 100 – latkowie.  Ilu ich, zatem jest? Istnieje naturalna potrzeba, aby trudne czasy sprzed wieku przekazywać, przypominać, wyjaśniać. Dlatego warto w tym miejscu pogratulować odwagi w podjęciu tematu i życzyć by czytelnicy i odbiorcy bogacili swą wiedzę o regionie, naszej małej ojczyźnie.  Może któryś z przedstawionych bohaterów mógłby stać się patronem ulicy lub skweru w naszym mieście? Temat ten niech pozostanie do dyskusji dla naszych samorządowców.

Dodam, że książka jest starannie wydana, na dobrym kredowym papierze, z ciekawą okładką, ilustrowana licznymi zdjęciami. Zachęca do czytania, wzbogaca wiedzę o naszych stronach. Zachęcam do jej kupienia oraz przeczytania. Dziękuję bardzo za rozmowę.

S. Kalita, W. Olszewski: Dziękujemy bardzo.

W tym roku mija 15 lat od powstania  Transgranicznej Informacji Turystycznej w Dukli, która została utworzona w ramach realizowanego projektu pt. „Promocja i rozwój turystyki transgranicznej w Karpatach Wschodnich ze szczególnym uwzględnieniem Gminy Dukla i Okresu Svidnik”. Projekt realizowany był w terminie: styczeń 2006 – styczeń 2007, współfinansowany przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego IW Program INTERREG III PL – Słowacja 2004-2006. Głównymi  działaniami projektu było:

• utworzenie Transgranicznej Informacji Turystycznej w Dukli,
• utworzenie trójjęzycznej strony internetowej dotyczącej atrakcji turystycznych i bazy noclegowej gminy Dukla i  Okresu Svidnik,
• wydanie informatora turystycznego: Transgraniczny Informator turystyczny Dukla – Svidnik,
• organizacja transgranicznego jarmarku turystycznego w Dukli „Poznajmy się – sąsiedzka oferta”,
• wydanie katalogu targowego,
• wyjazd studyjny dla dziennikarzy po gminie Dukla i Okresie Svidnik,
• wykonanie informacji wizualnej w mieście (tablice informacyjne, nazwy ulic).

Wartość całkowita projektu to 138 938,40 zł, w tym dofinansowanie z EFRR IW Program Interreg III PL – Słowacja 2004 – 2006 to 104 203,80 zł co stanowiło 75% wartości projektu, pozostałe 25% to wkład własny gminy Dukla. Partnerem ze strony słowackiej był Okres Svidnik. To była druga informacja turystyczna w powiecie krośnieńskim po Iwoniczu -Zdroju. Punkt informacji turystycznej został zlokalizowany i udostępniony turystom w budynku poczekalni przy przystanku autobusowym, I piętro, ul. Trakt Węgierski 26a.

W informacji turystycznej została zatrudniona jedna osoba, której uposażenie było finansowane z projektu, w czasie jego realizacji. Tą pierwszą osobą wyłonioną w drodze konkursu była Sabina Morawska (obecnie Morawska-Prus). Pracę podjęła od stycznia 2006 roku, ale oficjalne otwarcie odbyło się 21 kwietnia 2006 roku. Uroczystość rozpoczęła się od wysłuchania hymnów państwowych, a następnie Marek Górak – Burmistrz Gminy Dukla przywitał przybyłych gości i powiedział:

Nie trzeba używać wielkich słów by mówić o wartościach, wspólnej tradycji, korzeniach kultury europejskiej i chrześcijańskiej. Czasami trzeba pokazać jednak konkretne rozwiązanie, którym właśnie jest ta inwestycja, stanowi ona dowód wspólnej pracy transgranicznej po obu stronach praktycznie nie istniejących już granic. Funkcjonowanie  transgranicznej informacji turystycznej pozwoli na lepszą i skuteczniejszą promocję naszych i słowackich współpracujących od wielu lat regionów……..

Wśród przybyłych gości znaleźli się miedzy innymi: Wojciech Kodłubański – wiceprezes Polskiej Organizacji Turystycznej w Warszawie, Stanisław Lis – wówczas przewodniczący Rady Miejskiej w Dukli, Agata Sarna – kierownik Oddziału Turystyki w Departamencie Promocji, Turystyki i Sportu, reprezentująca Marszałka Województwa Podkarpackiego, Michal Kost z z Obvodnego Uradu w Svidniku, Miron Mikita – dyrektor Regionalnej Rozwojowej Agentury w Svidniku, Józef Rodak – dyrektor Vojenskiego Muzeum w Svidniku, Jan Sołek – prezes Podkarpackiej Regionalnej Organizacji Turystycznej, Zbigniew Braja – starosta krośnieński, Elżbieta Sikorska – prezes LOT „Beskid Niski” . Podczas uroczystości wiceprezes Polskiej Organizacji Turystycznej powiedział:

W obecnym czasie bez dobrze funkcjonującej informacji turystycznej nie ma rozwoju turystyki, która jest motorem rozwoju gospodarczego regionów. Dlatego też POT stawia na promowanie nowych placówek. …. Powstanie informacji turystycznej o charakterze transgranicznym to również wyraz dalekowzroczności władz samorządowych gminy Dukla.

Mimo, że wyposażenie placówki zakupione było w ramach realizowanego projektu, to pierwszy rok działalności punktu informacji był trudny, trzeba było organizować materiały, uczyć się, podpatrywać jak działają punkty informacji w innych miastach. Oznakowany został budynek, w którym mieści się punkt, również w mieście zostały rozmieszczone stosowne tablice informacyjne, ułatwiające turystom trafienie do punktu IT. Kiedy odeszła Sabina Morawska w punkcie informacji turystycznej zatrudniona została Barbara Pudło, również wyłoniona w ramach konkursu. Barbara Pudło zaczęła uczestniczyć w wyjazdach na targi turystyczne w:  Gdańsku, Poznaniu, Rzeszowie i mniejszych lokalnych np. Rymanowie., w których początkowo nie uczestniczyliśmy samodzielnie, ale wspólnie z Lokalną Organizacją Turystyczną „Beskid Niski”, PROT i UM Województwa Podkarpackiego.

W grudniu 2013 roku Gmina Dukla złożyła wniosek  i otrzymała dofinansowanie na „Modernizację punktu Informacji Turystycznej w Dukli poprzez zakup sprzętu komputerowego, urządzenia wielofunkcyjnego i powstania mini kafejki internetowej”. Wartość całkowita projektu wyniosła: 31 842,87 zł, w tym dofinansowanie z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach działania 413 wyniosło 21 425,87 zł tj. 67%. Pozostałe 33% to wkład własny gminy Dukla. Celem projektu była modernizacja punktu i utworzenie mini kafejki internetowej na dwa miejsca, z której turyści i mieszkańcy gminy mogą korzystać do dzisiaj nieodpłatnie.  W ramach projektu zakupiono 3 laptopy, 2 biurka i krzesła do kawiarenki, doposażono również punkt w: laserowe urządzenie wielofunkcyjne, stojaki do eksponowania materiałów promocyjnych, stojaki na kartki pocztówkowe na biurko, dużą mapę ścienną gminy Dukla z uaktualnionymi na ówczesny czas szlakami turystycznymi, antyramy na zdjęcia, przygotowano do druku i wydrukowano 2 foldery: jeden promujący przyrodę, drugi architekturę cerkiewną. W 2015 roku Barbara Pudło przeszła do Urzędu Miejskiego w Dukli, a do punktu informacji turystycznej przeprowadzony został konkurs, który wygrała Anna Chłopecka  i pracuje tam do tej pory z przerwą na urodzenie Henia i Hani. Ania Chłopecka zmieniła stronę internetową i założyła profil na facebook.com/dukla.it, który obserwuje 2230 osób oraz na Instagramie.  

Transgraniczna Informacja Turystyczna dzięki staraniom Anny Chłopeckiej weszła do Polskiego Systemu Informacji Turystycznej, posiada certyfikat, który przyznawany jest przez Polską Organizację Turystyczną.

Podczas nieobecności Anny Chłopeckiej znakomicie zastępowała ją Agnieszka Matusik. Uczestniczyła również w targach w: Wrocławiu, Szczecinie razem z Krystyna Boczar-Różewicz – gł. specjalistą ds. promocji.

W niezbyt odległej przyszłości  Transgraniczna Informacja Turystyczna zostanie przeniesiona do odnowionej kamienicy przy ul. 3 Maja, tam w dwóch pomieszczeniach od ulicy zostanie przeprowadzony remont i będzie to nowa lokalizacja  punktu informacji turystycznej. Zostanie to przeprowadzone dzięki realizacji projektu: Adaptacja pomieszczeń w zabytkowej kamienicy na Informację Turystyczną przy ulicy 3 Maja 1 w Dukli, który będzie współfinansowany  w ramach poddziałania 19.2 „Wsparcie na wdrażanie operacji w ramach strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. W większym lokalu zostanie zlokalizowane biuro obsługi turystów wraz z bezpłatna kafejką internetową, natomiast w mniejszym lokalu będzie znajdował się magazyn, przechowalnia bagażu oraz pomieszczenie sanitarno-socjalne. Całkowita wartość realizowanego projektu to 167 005,40 zł, w tym dofinansowanie ze środków zewnętrznych wyniesie 86 394,00 zł.

Pracownicy Transgranicznej Informacji Turystycznej w Dukli
od 2006  do obecnie

( wszyscy byli wyłonieni w drodze konkursu)

Sabina Morawska – styczeń 2006 – styczeń 2009

Barbara Pudło – maj 2007 – kwiecień 2015

Anna Chłopecka – maj 2015 – nadal

Agnieszka Matusik – zastępstwa za Annę Chłopecką w czasie: czerwiec 2017 – lipiec 2019 i wrzesień 2019 do marzec 2020

Działania Transgranicznej Informacji Turystycznej w Dukli to:

            Informacja Turystyczna w Dukli służy promocji walorów turystycznych jakie znajdują się na terenie Beskidu Niskiego ze szczególnym uwzględnieniem Gminy Dukla, której położenie sprzyja rozwojowi ruchu turystycznego.

            Punkt informacji turystycznej udostępniony był turystom w budynku poczekalni przy przystanku autobusowym, I piętro, ul. Trakt Węgierski 26a.

– w sezonie: od 1 maja do 31 października od wtorku do soboty w godzinach 8.00-16.00

– poza sezonem turystycznym: od listopada do kwietnia od poniedziałku do piątku
w godzinach od 7.00-15.00. 

W punkcie informacji dostępne są bezpłatne materiały promujące Gminę Dukla, czyli foldery, ulotki – wydawane przez gminę Dukla, a także mapy poglądowe, plany Dukli, wizytówki gospodarstw agroturystycznych, materiały jednostek działających w okolicach, gmin sąsiednich, promujących województwo podkarpackie oraz sąsiedni okres Svidnik, pozyskiwane na zasadzie „wymiany” między gminami sąsiadującymi, organizacjami zajmującymi się turystyką.  Dostępne są materiały w języku angielskim, niemieckim, ukraińskim i słowackim. W biurze można zakupić mapy turystyczne, przewodniki, publikacje Biblioteki Dukielskiej, albumy, publikacje regionalne, pocztówki, magnesy, kubki, medale okolicznościowe. Na miejscu turyści mogą również przybić pieczątkę, która jest potrzebna do zdobycia odznaki PTTK lub pełni funkcję pamiątkową.

            Do zadań pracownika Informacji Turystycznej należy:

• udzielanie informacji turystycznej w języku polskim i angielskim, m.in. o bazie noclegowej, gastronomicznej, rekreacyjnej, komunikacji, atrakcjach turystycznych, imprezach kulturalnych, sportowych i rekreacyjnych, itp.
• porada oraz pomoc turystom w sytuacjach nietypowych.
• prowadzenie  ewidencji tzw. innych obiektów hotelarskich, przesyłanie zaktualizowanego wykazu innych obiektów hotelarskich do Urzędu Marszałkowskiego w Rzeszowie oraz Starostwa Powiatowego w Krośnie.
• Oznakowanie budynku, gdzie mieści się biuro Transgranicznej Informacji Turystycznej: tablica zewnętrzna nad wejściem do budynku i kaseton świetlny od strony DK9 – w języku polskim i angielskim
• współpraca z głównym specjalistą do spraw promocji w Gminie Dukla w zakresie realizacji zadań promocyjnych i pomoc przy miesięczniku  Dukla.pl, w tym robienie zdjęć podczas wydarzeń kulturalnych i sportowych.
• badanie ruchu turystycznego – w 2018 i 2019 roku punkt informacji turystycznej odwiedziło ponad 4 000 osób z Polski, byli to  m.in. turyści ze Śląska, Warszawy, Krakowa, Pomorza, Rzeszowa, kuracjusze  przebywający w uzdrowisku w Iwoniczu Zdroju i Rymanowie, oraz zza granicy, m.in. turyści indywidualni oraz wycieczki zorganizowane, m.in. ze Stanów Zjednoczonych, turyści z Wielkiej Brytanii, Niemiec, Ukrainy, Włoch, Czech, Słowacji, Hiszpanii, Skandynawii, Rosji, łącznie ok. 2000 osób. Głównym przedmiotem zainteresowania turystów była przyroda, operacja dukielsko – preszowska, kult św. Jana z Dukli, kultura łemkowska i żydowska, Dukla jako miasteczko historyczne, szlaki turystyczne – głównie beskidzki – czerwony. Dużym zainteresowaniem cieszyła się aktywna forma spędzania wolnego czasu, w tym szlaki rowerowe.  
• Występowanie do instytucji zajmujących się turystyką o przekazanie nieodpłatnych materiałów promocyjnych do biura informacji turystycznej oraz zakup materiałów według rozpoznanego zapotrzebowania rynku.
• uczestniczenie w imprezach promujących  gminę Dukla poprzez plenerowe stoisko Transgranicznej Informacji Turystycznej, przy którym można było uzyskać informacje turystyczne, otrzymać darmowe materiały promocyjne, jak również zakupić publikacje, czy też pamiątki, m.in., Dukla Wolf Race i Dukla Wolf Run, Dni Dukli, Kermesz w Olchowcu, Dni Kultury Żydowskiej, Cyklokarpaty.
•  współpraca z MOSiR Dukla i Ośrodkiem Kultury w Dukli, z punktami informacji turystycznej (w Rymanowie Zdroju, Iwoniczu-Zdroju, Gorlicach, Krośnie, Sanoku) organizacjami, stowarzyszeniami, branżą turystyczną, studentami opiekującymi się chatkami studenckimi na terenie naszej gminy, oraz organizatorami wydarzeń turystycznych i kulturowych na terenie gminy.
• Prowadzenie profilu Transgranicznej Informacji Turystycznej w Dukli na portalu społecznościowym www.facebook.com, który polubiło 2230 osób. Na profilu zamieszczane są zdjęcia wykonane przez mieszkańców i turystów oraz przez pracowników urzędu, informacje o wydarzeniach kulturalnych i sportowych, działaniach związanych z turystyką, dodawane są ciekawostki historyczne, przyrodnicze i kulturowe.

tekst: Krystyna Boczar-Różewicz

Zapraszamy do wysłuchania wywiadu z Jackiem Koszczanem, prezesem Stowarzyszenia na Rzecz Ochrony Dziedzictwa Żydów Ziemi Dukielskiej – Sztetl Dukla, przeprowadzonym w 2019 roku przez Leorę Tec. Jacek opowiada, jak zrodziła się jego pasja do historii Dukli, w szczególności tej niszowej, związanej z kulturą żydowską. Jacek kolekcjonuje pamiątki po żydowskich mieszkańcach Dukli, które m.in. można oglądać w Muzeum w Nowym Żmigrodzie. Działa również na rzecz zachowania pamięci o społeczności żydowskiej, opiekując się synagogą, kirkutami oraz mogiłą zbiorową na Błudnej w Barwinku.

Wywiad z Jackiem Koszczanem, jaki i z innymi Polakami, działającymi na rzecz zachowania pamięci o Żydach, powstał w ramach projektu The Neshoma Project, którego twórcą jest Leora Tec.

Link do wywiadu znajduje się poniżej:

https://neshomaproject.org/video-blog/2019/04/02/jacek-koszczan?fbclid=IwAR342JYsFs81z3ioIoIqvZgb7rcyZn01KXoaG7nh8UUTBUmHiDJoggwmhuk

• 

• 

• 

W imieniu Anity Wysockiej zapraszamy Was na Pilates we wtorki i czwartki o godzinie 18:00 U Schabińskiej Chyrowa-Ski. Szczegóły na plakacie.

W biurze Transgranicznej Informacji Turystycznej w Dukli można kupić kartki korespondentki i znaczki pocztowe, które zostały wydane z okazji 15. lecia Transgranicznej Informacji Turystycznej w Dukli oraz 30. lecia gazety Dukla.pl/DPS.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Zapraszamy do udziału w konkursie na naszym fanpage’u – https://www.facebook.com/dukla.it.

Konkurs trwa od 9 lutego od godziny 19.00 do 16 lutego do godziny 22.00

Zadanie konkursowe polega na wklejeniu zdjęcia związanego z ulubionym miejscem w Gminie Dukla z krótkim opisem, dlaczego właśnie to miejsce jest tym ulubionym.

Wygrywa 20 osób, użytkowników facebooka, które poprawnie wykonają zadanie.

Do wygrania:

I miejsce: Informator Turystyczny Gminy Dukla, Szlaki Rowerowe Gminy Dukla, Mapa Turystyczno-nazewnicza Gminy Dukla oraz kalendarz wydany z okazji 15-lecia Transgranicznej Informacji Turystycznej w Dukli.

• 

II miejsce: Informator Turystyczny Gminy Dukla, Mapa Turystyczno-nazewnicza Gminy Dukla
oraz kalendarz wydany z okazji 15-lecia Transgranicznej Informacji Turystycznej
w Dukli.

III miejsce: Szlaki Rowerowe Gminy Dukla, Mapa Turystyczno-nazewnicza Gminy Dukla
oraz kalendarz wydany z okazji 15-lecia Transgranicznej Informacji Turystycznej
w Dukli.

• 

Mapa Turystyczno-nazewnicza Gminy Dukla oraz kalendarz wydany z okazji 15-lecia Transgranicznej Informacji Turystycznej w Dukli – dla pozostałych 17 Uczestników.

Szczegóły dotyczące konkursu znajdziecie w Regulaminie

Tradycje piwowarskie na ziemiach polskich sięgają najdawniejszych czasów. Piwo było popularnym napojem podawanym w trakcie ważnych uroczystości, co potwierdzają zapisy w najstarszych dokumentach. W „Kronice polskiej” (Cronica Polonorum) Gall Anonim opisuje m.in. biesiadę podczas „postrzyżyn Siemowita”, na której gospodarz uraczył gości hojnie piwem. Z kolei kronika biskupa i kronikarza Thietmara z Merseburga, opisując historię Niemiec i Polski na przełomie IX i X w. wspomina, że król Bolesław Chrobry z powodu swojego zamiłowania do piwa, nazywany był piwoszem (Tragbier). O wysokiej jakości polskiego piwa wspomina Herbord w swoim dziele Herbordi Dialogus de vita Ottonis episcopi babenbergensis. Autor opisując misje chrystianizacyjne, które na początku XII w. biskup Otton odbył na zaproszenie Bolesława III Krzywoustego, m.in. pisze:

„Wina nie mają ani go nie szukają, gdyż zapobiegliwie przyrządzone miodne napoje i piwo przewyższają wina falernijskie”.

 Na wartości smakowe piwa wpływ miało używanie chmielu, którego uprawę i jego suszenie wzmiankuje już w 1255 dokument Henryka III wrocławskiego.

Piwo w Polsce szybko stało się trunkiem popularnym, pitym zarówno przez monarchów jak i przez lud. Według Aleksandra Brucknera:

„Piwa polskie różniły się od niemieckich birów: nie były mocne, były jasne aż do zieloności, lekko musowały”.

 Jan Długosz w swoich Rocznikach, czyli kronikach sławnego Królestwa Polskiego zwraca uwagę na walory polskiego piwa, a przy okazji wymienia surowce używane do jego produkcji:

„Ma jednak kraj Polski napój warzony z pszenicy, chmielu i wody, po polsku piwem zwany; a gdy nic nadeń lepszego do pokrzepienia ciała, jest nie tylko roskoszy mieszkańców, lecz i cudzoziemców wybornym smakiem więcej niż w innych krajach zachwyca”.

Wzrost gospodarczego i społecznego znaczenia piwowarstwa powodował, że miasta czerpały coraz większe zyski z produkcji piwa. Średniowieczni władcy, dostrzegając w piwie źródło pokaźnych dochodów, zaczęli nadawać przywileje na warzenie i wyszynk piwa oraz nakładać stosowne podatki i regulować działalność piwowarską, określając np. warunki otrzymania tytułu mistrza-piwowara. Konstytucja z r. 1565 ustanowiła podatek czopowy za wyszynk piwa po 4 grosze od beczki: piątkowskiego, piotrkowskiego, łęczyckiego, bydgoskiego i przemyskiego, za piwa zaś świdnickie, głogowskie, berneńskie, gdańskie i wrocławskie po 6 groszy. Piwo proszowskie i piotrkowskie uważane było za najlepsze. Uznanie zdobyły też piwa częstochowskie, o których Szymon Starowolski w 1682 pisał, że „nie tylko w Polsce, lecz także w sąsiednich prowincjach Cesarstwa Niemieckiego rozchwytują”.

Do XVII w. wytwarzano głównie piwo pszeniczne, które następnie zostało wyparte przez jęczmienne. Jak podaje Encyklopedia Staropolska Zygmunta Glogera:

„Atoli w wieku XVII jęczmień wziął górę nad pszenicą. Prawo z r. 1585 przepisuje, aby na 10 korcy jęczmienia dodawano jeszcze 2 czystej pszenicy. Lekarze zalecali chorym piwo krakowskie dwuraźne (dubeltowe), a wielu Polaków przekładało wystałe piwo pszeniczne nad wina hiszpańskie”.

Dalej pisze:

„do Śląska i Brandenburgii wywożono z Wielkopolski piwo grodziskie. Na Mazowszu słynęło tradycyjnie piwo wareckie, tak jak w Litwie: grodzieńskie, kiejdańskie, nieświeskie, balwierzyskie a orszańskie na Białejrusi. Piwa szlacheckie, klasztorne, marcowe i owsiane, lubione i zdrowe, stały się podaniowemi”.

Wyszynk piwa odbywał się w piwiarniach, często mieszczących się w kondygnacjach podziemnych, które od podawanego tam piwa nazywano „piwnicami”.

Mimo ogromnej różnorodności polskich piw, trunek ten zaczynał powoli tracić swoją pozycję. Główne dwa czynniki, jakie się do tego przyczyniły, to znaczący wzrost produkcji i spożycia wódki oraz dynamiczny rozwój niezależnych browarów szlacheckich, produkujących tanie piwo. Browary dworskie, dzięki przywilejom i ulgom na przełomie XVI i XVII w. zaczęły wypierać browary miejskie i wiejskie, choć same nie reprezentowały wysokiego poziomu sztuki browarniczej. Prawo propinacji (z grec. pinein – pić, z łac. propinatio, od propinare – częstować) było uprawnieniem do wyłącznego wyrobu i handlu napojami alkoholowymi przez właściciela dóbr ziemskich w obrębie jego dóbr oraz posiadał przywilej do sprowadzania tych wyrobów z innych miast i czerpania z tego tytułu dochodów. W Polsce propinacja wprowadzona została ustawą sejmową w 1496 r., a rozpowszechniona w XVII wieku.

Takie prawo propinacji posiadał Jerzy August Wandalin Mniszech (1715-1778), marszałek nadworny koronny, kasztelan krakowski, który w XVIII w. był właścicielem dóbr dukielskich i działających tu browarów i gorzelni. Budynek browaru, który w stanie ruiny przetrwał do dziś, usytuowano od wschodniej strony kompleksu pałacowo-parkowego, przy ujściu Dukielki (Dukiełki) do Jasiołki, która miała zapewniać wodę potrzebną do warzenia piwa. Do budowy browaru użyto materiałów pochodzących z rozbiórki oskarpowań fortyfikacji zamkowych. W tym okresie magnacka familia Mniszchów przyczyniła się do zbudowania świetności Dukli. W latach 1764 i 1765 przebudowali wcześniejszą budowlę o charakterze obronnym w otwarte założenie pałacowo-parkowe w stylu francuskim w typie entre cour et jardin. Browar zatem powstał po tym czasie, podawana jest w opracowaniach data 3 ćw. XVIII stulecia. Obiekt jest dobrze widoczny w kształcie wydłużonego prostokąta na mapie topograficznej Galicji, tzw. mapie Miega, sporządzonej w latach 1779 – 1783.

Ziemiańskie browary najczęściej były wydzierżawiane przedsiębiorcom żydowskim, szczególnie w miastach i miasteczkach, gdzie stanowili nierzadko większość mieszkańców.

Tak też było z browarem Jerzego Mniszcha w Dukli, potwierdzają to trzyletnie kontrakty jakie zawierał „Mocą Instrumentu Komisarskiego…” na arendy browarne i karczmy w latach 1772 do 1778, najpierw z samym Starozakonnym Jakubem Izraelowiczem, a następnie z Izraelowiczem i Heyzlem Herszkowiczem. Takie dzierżawy stanowiły jeden z ważniejszych źródeł dochodu galicyjskiego ziemiaństwa. Ewaryst Andrzej Kuropatnicki, kasztelan bełski, geograf i heraldyk w dziele Geografia albo dokładne opisanie Królestw Galicji i Lodomerii wydanym w 1786 r. pisze o Dukli:

„Miasto dziedziczne hrabiów Ossolińskich, przedtem hrabiów Mniszchów i pałacem nie tak wspaniałym, jak we wszystkie wygody obfitym, ogrodem obszernym, w około murowanym, młynem i browarem i wspaniałością podobnym pałacom…”

Wzmianka o browarze świadczy o jego funkcjonowaniu i produkcji piwa po przejściu Dukli w ręce nowych właścicieli miasta.

Prawie przez cały wiek XIX aż do 1925 r. Dukla była w posiadaniu hrabiów Męcińskich, którzy przyczynili się do rozbudowy browaru. Około poł. XIX w. dobudowane zostało piętro z użyciem cegły. Browar, podobnie jak na mapie Miega, zaznaczony jest na mapie katastralnej z 1851 roku. W tym czasie, a dokładnie w latach 1852- 54 zarządcą browaru był Józef Kossyna, co potwierdza zachowane w zbiorach prywatnych świadectwo służby w Skarbie Hrabstwa Dukli podpisane przez Cezara hr. Męcińskiego, ówczesnego właściciela majątku.

Browar uległ zniszczeniu podczas pożaru jaki wybuchł 22 września 1895 roku. Z zapisów w kronice Dukielskiej Straży Ogniowej wiemy, że pożar był groźny, wielu strażaków odniosło oparzenia, za które wypłacono im po 5 złotych reńskich odszkodowania. Budynek został odbudowany w 1900 roku, lecz podczas I wojny światowej, w 1915 r. znowu spłonął. Po wojnie ponownie go odremontowano i nadal działał. Według informacji zawartej w Skorowidzu Przemysłowo-Handlowym Królestwa Galicji od 1.10.1910 do 30.09.1911 w kraju czynne były 92 browary, w których wyrabiano 1 mln 583 tys. hl piwa, przy czym w samym okresie 1909-1910 działało 98 browarów, w których wyrabiano 1 mln 431 tys. hl. Pomimo, że w ciągu ostatniego roku ubyło w Galicji 6 przedsiębiorstw, to produkcja piwa wykazywała tendencję wzrostową, oznaczało to że pozostałe funkcjonujące browary wytrzymywały konkurencję z browarami pozagalicyjskimi. Do tej grupy zaliczał się dukielski browar Męcińskich dzierżawiony wówczas przez Weinbergera Lezera Mendela. Nic nie wiadomo o wielkości produkcji, ale na pewno była zbliżona do możliwości innych tego typu przedsiębiorstw funkcjonujących w tym regionie, czyli jakieś dwa-trzy może cztery tysiące hektolitrów rocznie. Piwo rozlewano do butelek o pojemności 0,5 litra i większych, tj. 0,7 litra, i rozwożono po okolicznych karczmach.

Dzierżawcy, którymi byli okoliczni przedsiębiorcy, zmieniali się dosyć często, wskazują na to chociażby nazwiska w różnych zestawieniach wytłoczone na zachowanych butelkach: Ehrenreich i Weinberger, Wietchner, Ehrenreich i Horowitz, następnie B.J. Wietchner, B.J. Wietchner i Syn. W różnym stanie zachowania, ale ocalały także butelki z nazwiskiem samego właściciela browaru Adama hr. Męcińskiego (syna Cezara).

Po śmierci Adama Męcińskiego (14.01.1925), nowym właścicielem Dóbr Dukielskich został małoletni Stanisław Tarnowski, pełnomocnictwo sprawowali jego rodzice, Wanda z Zamoyskich Tarnowska i Hieronim Tarnowski. Roman Nidecki, zarządca majętności dukielskiej w listach do hrabiów Tarnowskich wielokrotnie nadmienia o browarze. W listach z lutego i marca 1925 r. zostały m.in. zawarte informacje dotyczące dzierżawy browaru, pisze o poszukiwaniu dzierżawcy w Czechosłowacji, informuje też o rozmowach w tej sprawie z firmą Mendel Weinberger i Izydor Landau w Krakowie (Weinberger był przez 13 lat dzierżawcą browaru w Dukli z Ehrenreichem). Z późniejszych listów dowiadujemy się o staraniach zarządcy u starosty Rappe w Krośnie w sprawie udzielenia konsesyi szynkarskiej, a szczególnie co do piwa ze względu na nasz browar piwny w Dukli, a także że browar miał swoją lodownię, oraz o domku stojącym obok browaru, który przeznaczono na pomieszczenia dla robotników tartaku. Korespondencja pod koniec lat 30-tych była już kierowana do Browaru Stanisława hr. Tarnowskiego.

Browar po II wojnie światowej został częściowo przebudowany i pełnił funkcje mieszkalne, użytkowany był też przez GS, również jakiś czas miał w nim swoją siedzibę klub „Przełęcz Dukla”. W dokumentacji z 1963 r. znajdującej się w Wojewódzkim Urzędzie Zabytków z/s w Przemyślu Delegatura w Krośnie zawarty jest opis techniczny tego obiektu, podana jest powierzchnia 715 m² i kubatura wynosząca 7865 m³. Jako właściciel figuruje Prezydium MRN w Dukli. Podane są też trzy nazwiska jego lokatorów.

W opisie obiektu zaznaczono, że został wzniesiony w XVIII w. i gruntownie przerobiony w XIX w. Dalej czytamy:

Murowany z kamienia łupanego i cegły o ścianach pierwotnie potynkowanych. Nadbudowany z cegły ok. poł. XIX w. Na planie silnie wydłużonego prostokąta, piętrowy. Podpiwniczony; piwnice częściowo wychodzące poza obręb budynku, niedostępne, sklepione kolebkowo. Układ pomieszczeń parteru i piętra jedno i dwutraktowy. W jednym z pomieszczeń parteru sklepienie żaglaste, w pozostałych sufity. Elewacje dłuższe 12 i 13-osiowe o nieregularnym rozłożeniu osi. Kondygnacja piętrowa zaznaczona lekką odsadzką muru. Nad niektórymi oknami I p. zachowane odcinkowe nadokienniki. Dach niski dwuspadowy, kryty blachą i papą.

Znajdziemy też informacje o stanie zachowania budynku, miał lekko zniszczony dach, pomieszczenia piwnic i parteru zdewastowane, mury spękane o opadających całymi połaciami tynkach, wyrwane podłogi, brak sufitów oraz stolarki drzwi i okien.

W latach 60-tych budynek zaczął stopniowo popadać w ruinę, zawalił się dach oraz ściany wewnętrzne. Próby odbudowy browaru pod koniec lat 70-tych zakończyły się niepowodzeniem. W latach 80-tych dukielskie Muzeum czyniło starania o odbudowę tego obiektu. Z tych lat pochodzą opisy techniczne i projektowe wykonane przez PP Pracownie Konserwacji Zabytków Oddział w Rzeszowie pod kątem adaptacji tego obiektu na schronisko młodzieżowe i zaplecze techniczne Muzeum.

Kolejne zabiegi nie zmieniły losów tej budowli i nadal jest w stanie ruiny.

 

autor: Aleksandra Żółkoś

A. Żółkoś, Dukla wpisana w dzieje piwowarstwa, „Dukla.pl/Dukielski Przegląd Samorządowy” 2020, nr 10, s. 8-10.

Komunikat Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Dukli informuje, że w związku z prowadzonymi pracami na wieży widokowej na szczycie Góry Cergowej w dniach 25 do 27 listopada, obiekt będzie nieczynny. Prosimy o zastosowanie się do powyższego komunikatu.

[AKTUALIZACJA]

INFORMACJA Miejskiego Ośrodku Sportu i Rekreacji w Dukli:

W związku z niesprzyjającymi warunkami pogodowymi (mocny wiatr) prace na wieży widokowej zostają wstrzymane. Prosimy o zachowanie ostrożności przy zwiedzaniu obiektu z powodu oblodzenia konstrukcji.

• 

• 

• 

•