Szlak winny nawiązuje do dawnych tradycji handlu węgrzynem na trasie prowadzącej z Krosna przez Duklę, Barwinek lub Jaśliska, Słowację na Węgry. Szlakiem tym kupcy przez setki lat przewozili tysiące beczek z węgrzynem. Trakt wiódł z Tokaju przez Sarospatak, Satoraljaujhely, Trebisov, Michalovce, Humenne oraz Bukowsko, Zarszyn, Besko, Rymanów, a także Jaśliska, Duklę do Krosna. Na handlu węgierskim winem bogaciło się wiele miast i kupców.
W 1588 roku Zygmunt III Waza nadał Dukli prawo składu wina. Przywilej ten między innymi nakładał na kupców obowiązek pozostawienia w mieście całego towaru, aż do wyprzedania. Oznaczało to, że nie mogli handlować winem poza jego obrębem. Spowodowało to, że Dukla stała się konkurentem handlowym dla Żmigrodu i Krosna. Dopiero uniwersał poborowy, który ukazał się w 1589 r., stwierdzający, że Wina wszystkie na szynk by innemi drogami nie szły, jeno temi na Jaśliska, na Duklę, stawiał Duklę przed rywalizującymi miastami: Krosnem i Żmigrodem.
Szlak przebiega przez teren Podkarpacia dziewięcioma trasami, o łącznej długości 1202 km. Najczęściej spotykanymi obiektami są drewniane cerkwie. Nie brak jednak cennych, zabytkowych kościołów i pięknej zabudowy wiejskiej. Spotkać można także stare dworki oraz obiekty zabytkowej techniki.
Trasy Szlaku Architektury Drewnianej:
Trasa nr I Krośnieńsko-Brzozowska – 134 km (Wietrzno)
Trasa nr II Sanocko-Dynoska – 80 km
Trasa nr III Ustrzycko-Leska – 118 km
Trasa nr IV Sanocko-Dukielska – 113 km (Chyrowa, Olchowiec)
Trasa nr V Przemyska – 67 km
Trasa nr VI Lubaczowska – 189 km
Trasa nr VII Rzeszowsko-Jarosławska – 133 km
Trasa nr VIII Jasielsko-Dębicko-Ropczycka – 136 km
Trasa nr IX Tarnobrzesko-Niżańska – 232 km
Przez Beskid Niski fragmentami prowadzą trasy Krośnieńsko – Brzozowska, Sanocko – Dukielska oraz Jasielsko-Dębicko-Ropczycka.
Szlak Architektury Drewnianej w Gminie Dukla:
Trasa nr I Krośnieńsko –Brzozowska: Wietrzno
Trasa nr IV Sanocko-Dukielska: Chyrowa, Olchowiec
Drewniane świątynie w gminie Dukla znajdujące się na Szlaku Architektury Drewnianej
150-kilometrowy szlak międzyregionalny szlak łączący Krosno i Stropkov na Słowacji. Na jego trasie znajdują się najcenniejsze świątynie chrześcijańskie (kościoły i cerkwie) i judaistyczne oraz miejsca otaczane kultem przez dawnych i obecnych mieszkańców Beskidu Niskiego. Przemierzając szlak podziwiać można piękną przyrodę, zabytkowe miasta, uzdrowiska oraz kulturę pogranicza.
Na szlaku znajduje się 28 miejscowości z 35 zabytkowymi obiektami.
Projekt powstał w wyniku współpracy powiatu krośnieńskiego ze słowackim okręgiem Stropkov oraz związkiem gmin „Zielone Beskidy”.
Przebieg szlaku: Stropkov -Krusinec -Vyskovce -Vislava -Olsavka -Bukowce -Staskovce -Vladica – Gribov -Kozuchovce -Mirola -Bodruzal -Krajna Polana -Nizny Komarnik -Vysny Komarnik – Barwinek– Trzciana(Pustelnia Św. Jana z Dukli)- Dukla (kościoły: farny i OO. Bernardynów) – Chyrowa (drewniana cerkiew) – Wietrzno – (kościół drewniany) – Krosno (kościoły: farny i OO. Franciszkanów) – Miejsce Piastowe (kościół i klasztor OO. Michalitów – sanktuarium) – Iwonicz (kościół drewniany) – Klimkówka (drewniane kościoły: parafialny i pw. Świętego Krzyża) – Rymanów (kościół farny, ruiny synagogi) – Bałucianka (drewniana cerkiew) – Królik Polski (kościół drewniany) – Jaśliska (kościół -sanktuarium).
Ścieżka dydaktyczna została opracowana przez nauczycielki biologii i historii dukielskiego LO im. Św. Jana z Dukli. Ma ona na celu kształtowanie proekologicznych postaw mieszkańców i turystów jak również uwrażliwienie na otaczający nas bogaty i różnorodny świat fauny i flory. Poprzez wnikliwą obserwację przyrody w terenie poznajemy walory historyczne, kulturowe i przyrodnicze Dukli.
Środki dydaktyczne potrzebne na ścieżce: sprzęt służący do obserwacji w terenie: lupy, atlasy roślin i zwierząt, klucze do oznaczenia roślin, taśmy miernicze, skala porostowa i przewodniki historyczne.
Czas trwania: 5-6 godzin
Na wszystkich przystankach obserwujemy porosty nadrzewne
Rozpoznajemy plechy morfologiczne przy pomocy lup:
– proszkowate
– skorupiaste
– listkowate
– krzaczkowate.
na podstawie skali porostowej oceniamy stopień skażenia powietrza SO2
oceniamy wymagania życiowe porostów
dyskusja – dlaczego porosty służą do bioindykacji
Przebieg trasy:
Przystanek 1: Kościół klasztorny OO. Bernardynów pw. Św. Jana z Dukli i kompozycja rzeźbiarska „Krzyż Pojednania”
Przystanek 2: Mszaki na murach otaczające klasztor.
Przystanek 3: Cmentarz wojenny
Przystanek 4: Ekologiczne składowisko odpadów komunalnych
Przystanek 5: Aleja robinii akacjowej
Przystanek 6: Park dukielski: stawy, stanowisko czosnku niedźwiedziego, mostek z przepustem,szklarnia i kotłownia
Przystanek 7: Pałac dukielski
Przystanek 8: Oczyszczalnia ścieków
Przystanek 9: Pomnik przyrody – dąb szypułkowy w Cergowej
Przystanek 10: Synagoga i cmentarz żydowski
Przystanek 11: Kościół parafialny pw. Św. Marii Magdaleny
Ścieżka “Droga do zdrowia” rozpoczyna się przy obiektach MOSiR Dukla, zlokalizowanych przy ul. Armii Krajowej. W ofercie MOSiR Dukla można skorzystać z wielu form aktywnego spędzania wolnego czasu:
boisko do piłki nożnej,
boisko do koszykówki, a zimą lodowisko
korty tenisowe,
plac zabaw z drewnianymi urządzeniami do ćwiczeń,
tyrolka,
boisko do piłki plażowej,
pumptrack,
hala sportowa,
siłownia,
sauna.
Dalej ścieżka wiedzie do węzła z żółtym szlakiem pieszym Dukla-Chyrowa (Główny Szlak Beskidzki) w kierunku tzw. “Trójkąta”. Kolejny przystanek znajduje się po prawej stronie drogi szutrowej. “Siłownia pod chmurką” jest wyposażona w sześć urządzeń do ćwiczeń, które dostosowane są do pracy nad różnymi partiami ciała. Aby dotrzeć do ostatniego punktu na ścieżce, należy kierować się żółtym szlakiem prowadzącym betonowymi płytami w górę.
Po prawej stronie dróżka odbija na polanę, na której znajdują się następujące elementy:
Ścieżka zdrowia, na której znajdują się drewniane urządzenia do ćwiczeń;
Kącik edukacyjny, w którym można dowiedzieć się o atrakcjach turystycznych gminy Dukla, o osobliwościach przyrodniczych i najczęściej występujących grzybach i drzewach w Beskidzie Dukielskim;
Punkt wypoczynkowy, na który składają się altana i ognisko;
Podest widokowy, z którego można podziwiać panoramę Dukli.
Schemat miejsca rekreacyjno-wypoczynkowego Chyczki
Ścieżka ma na celu upowszechnianie zdrowego trybu życia i aktywnej formy spędzania wolnego czasu zarówno młodych jak i starszych mieszkańców i turystów. Dodatkowo realizacja projektu przy żółtym szlaku pieszym uatrakcyjnia go, jak również daje schronienie turystom w razie załamania pogody. Miejsce wypoczynkowe na łonie natury z dala od ruchliwej ulicy, spełnia również funkcję edukacyjną.
Zapraszamy mieszkańców i turystów do aktywnego wypoczynku na “Drodze do zdrowia”!
Zapraszamy do wysłuchania wywiadu z Jackiem Koszczanem, prezesem Stowarzyszenia na Rzecz Ochrony Dziedzictwa Żydów Ziemi Dukielskiej – Sztetl Dukla, przeprowadzonym w 2019 roku przez Leorę Tec. Jacek opowiada, jak zrodziła się jego pasja do historii Dukli, w szczególności tej niszowej, związanej z kulturą żydowską. Jacek kolekcjonuje pamiątki po żydowskich mieszkańcach Dukli, które m.in. można oglądać w Muzeum w Nowym Żmigrodzie. Działa również na rzecz zachowania pamięci o społeczności żydowskiej, opiekując się synagogą, kirkutami oraz mogiłą zbiorową na Błudnej w Barwinku.
Wywiad z Jackiem Koszczanem, jaki i z innymi Polakami, działającymi na rzecz zachowania pamięci o Żydach, powstał w ramach projektu The Neshoma Project, którego twórcą jest Leora Tec.
Jest to najdłuższy w polskich górach szlak turystyki jeździeckiej, wytyczony przez PTTK w 2000 r. Liczy 400 km, zaczynając się w Brennej w Beskidzie Śląskim, a kończąc w Wołosatym w Bieszczadach ioznaczony jest kolorem pomarańczowym. Na pokonanie szlaku w całości trzeba spędzić 14 dni w siodle. Trasę podzielono na 14 etapów obowiązujących przy zdobywaniu odznaki PTTK.
Odcinek Transbeskidzkiego Szlaku Konnego przebiegający przez tereny gminy Dukla stanowi 10 etap Kotań – Lipowiec, który przebiega przez:
Kotań – Huta Polańska – Krempna – Polany –Olchowiec – Wilsznia – Smereczne – Tylawa – Zyndranowa – Lipowiec (Stanica – u P. Józefa Kuśnierza)
Szlak czerwony MTB „Przez Franków” to atrakcyjna trasa dedykowana miłośnikom kolarstwa górskiego o zmiennym profilu i zmiennej nawierzchni. Powstała przy współpracy Gminy Dukla i Nadleśnictwa Dukla.
Szlaki rowerowe w okolicach Wietrzna i Zboisk
Rozpoczyna się w Wietrznie przy Domu Ludowym i prowadzi przez przysiółek Wietrzna Banię, Zboiska, Duklę, Nadole, a kończy się na węźle z gminnym szlakiem niebieskim na drodze Teodorówka-Pałacówka w okolicach Wzgórza 534.
Trasa w większości prowadzi przez leśne tereny. Mijając siedzibę OSP Wietrzno szlak skręca w lewo kierując się w stronę zabytkowego drewnianego kościoła z XVIII w. pw. św. Michała Archanioła.
Po pokonaniu 200 m szlak skręca w prawo i dróżką po „płytkach” prowadzi do drogi asfaltowej. Skręcając w lewo znaki kierują do kolejnej drogi asfaltowej Wietrzno-Kobylany. Trasa skręca w prawo w drogę wśród zabudowań, prowadzącą do Łęk Dukielskich. Po około 500 m skręcając w lewo rozpoczyna się droga szutrowa. Po 1 kilometrze szlak skręca w prawo w polną drogę prowadzącą w teren leśny. Trasa prowadzi w pobliżu potoka, który trzeba pokonać w bród.
Naturalne atrakcje dla rowerzystów fot. Anna Chłopecka
ŁAZY – KURHANY
Cmentarzysko kurhanowe położone jest w południowo wschodniej części Łęk Dukielskich, na terenie przysiółka “Łazy”. Zajmuje rozległy stok wzniesienia o wysokości 374 m n.p.m. Pierwotnie było złożone z kilkunastu kopców, z których dziesięć zostało przebadanych w 1959 i 1969 roku przez dra. Józefa Jankowskiego, dyrektora Muzeum Regionalnego w Krośnie. Rozmiary nasypów były zróżnicowane, mniejsze miały 3-3,5 m średnicy i wysokości ok. 40 cm, większe zaś 6-6,5 m średnicy i 60 cm wysokości. Dwa z zachowanych do dziś kopców posiada średnicę około 15 m i wysokość 1,5 m.
Pod nasypami odkryto bardzo dużo fragmentów pradziejowych naczyń glinianych, a w jednym z kurhanów natrafiono także na ślady palenisk. Nie odkryto natomiast śladów pochówków.
Obszar cmentarzyska jest wpisany do rejestru zabytków i jest prawnie chroniony.
Zjeżdżając w Zboiskach ze wzniesienia przy leśniczówce szlak przecina się z żółtą trasą „Przez Łazy”, prowadząc dalej przez mostek i odbijając w prawo przez teren leśny. Szlak na polanie delikatnie odbija w prawo wprowadzając w kolejny leśny kompleks. Dalej prowadzi w pobliżu najwyższego wzniesienia w Dukli – Frankowa, na którym w latach 60. i 70. XX znajdowała się skocznia narciarska.
SKOCZNIA NARCIARSKA NA FRANKOWIE
Została ona zbudowana w drugiej połowie lat 60. XX wieku przez lokalną firmę Zakład Naprawczy Mechanizacji Rolnictwa w Dukli oraz w dużej mierze dzięki inicjatywie i determinacji Tadeusza Ciuły, Stanisława Habrata oraz wkładowi pracy młodzieży. W końcu lat 60. i w latach 70. XX wieku bardzo często korzystano ze skoczni K30 i organizowano na niej lokalne konkursy skoków narciarskich, organizowano nawet lokalne turnieje czterech skoczni, które obejmowały także obiekty w Sanoku, Iwoniczu-Zdroju i Zagórzu. Ówczesny rekord skoczni wynosił 35 m. W kolejnych latach obiekt ten został jednak zniszczony przez wandali, którzy zdemolowali wieżę sędziowską i drewniany najazd. Pierwszy konkurs odbył się w 1968 r, natomiast ostatni rozegrał się w 1980 roku. Skoczkowie dukielscy to m.in.: Leszek Zając, Kazimierz Wójcik, Stanisław Malczewski, Bogdan Głód.
Skocznia Franków w Dukli w latach 60. i 70., zdjęcie ze zbiorów Ryszarda Zająca.
Czerwonym szlakiem MTB “Przez Franków” dojeżdżamy do niebieskiego Szlaku Rowerowego Gminy Dukla, na drodze Teodorówka-Pałacówka w okolicach Wzgórza 534.
Jeżeli lubicie leśne trasy z naturalnymi atrakcjami, ale także z historycznymi ciekawostkami, ten szlak będzie idealny na rowerową przygodę!
Szlak żółty jest łącznikiem z Wietrzna do niebieskiego Szlaku Rowerowego Gminy Dukla w Zboiskach. Rozpoczyna się w centrum Wietrzna obok Domu Ludowego przy węźle ze szlakiem zielonym „Wokół Grodziska”. Początkowo kieruje się ścieżką w stronę zabytkowego drewnianego kościoła, a następnie dróżką po tzw. „płytkach” prowadzi koło cmentarza do szlaku zielonego, który skręca na Sośninę.
Dalej szlak prowadzi drogą asfaltową na tzw. „Folwark”, gdzie krzyżuje się z niebieskim Szlakiem Rowerowym Gminy Dukla i po przekroczeniu drogi gminnej Wietrzno-Łęki Dukielskie kieruje się asfaltową, wiejską drogą na południe.
Po ok. 0,5 km droga asfaltowa skręca, a szlak dalej prosto po drodze gruntowej prowadzi poza zabudowę wiejską w stronę przysiółka Łazy.
Odcinek śródpolny jest bardzo atrakcyjny ze względu na urozmaicony teren oraz piękne widoki jakie pojawiają się w wielu miejscach. Po pokonaniu niewielkiego zadrzewionego obniżenia szlak dalej dociera do asfaltowej drogi w przysiółku Łazy i drogą poprzez las schodzi w dół.
W pobliżu ostatniego domu można zjechać zielonym szlakiem łącznikowym, który prowadzi przez kurhany do czerwonego szlaku MTB „Przez Franków”. Ostatnie kilkaset metrów szlaku żółtego to płaski teren doliny Jasiołki.
Trasa kończy się na węźle z gminnym szlakiem niebieskim na drodze Zboiska – Wietrzno.
Szlak żółty to trasa, na której suma przewyższeń to 119 m ze średnim nachyleniem podjazdu wynoszącym 4% oraz średnim nachyleniem zjazdu – 5,2%.
Długość szlaku żółtego: 5,3 km Drogi leśne – 3,7 km Drogi szutrowe – 1 km Drogi asfaltowe – 0,6 km
