Był numerem 1010….

Jan Liwacz kowal, artysta, człowiek, który wykuł słynny napis „ARBEIT MACHT FREI” nad bramą prowadzącą do obozu zagłady Auschwitz. Napis jest symbolem stworzonego przez Niemców systemu masowej eksterminacji, którego ofiarami stali się w głównej mierze Żydzi i Polacy. Jest również symbolem odwagi, oporu przeciw oprawcom, woli przezwyciężenia strachu, woli przeżycia.

Jan Liwacz urodził się w Nadolu koło Dukli w 1898 roku. We wrześniu 1939 roku razem kolegami podpalił kukłę Hitlera, za co został aresztowany przez gestapo. Do Auschwitz trafił 20 czerwca 1940 roku. Przyjechał tam jednym z pierwszych transportów, o czym świadczy nadany mu numer 1010. Dwa razy był w celi śmierci. Przeżył. Niemcy szybko odkryli, że Jan Liwacz to znakomity ślusarz, że to artysta kowal. Wykonał dla Niemców wiele prac kowalskich.

Na tyle cenili jego talent, że zaproponowali mu wolność i możliwość sprowadzenia rodziny w zamian za pracę dla nich. Nie skorzystał z tej propozycji. Obóz przeżył i późniejsze swoje życie związał z Bystrzycą Kłodzką.

Jan Liwacz wykonał słynny napis na polecenie szefa obozowej ślusarni Kurta Müllera, który wykonał konstrukcję bramy. Celowo wspólnie z więźniami w czasie montażu napisu odwrócili literkę B w słowie “arbeit”, by zaznaczyć swój protest wobec głoszonego hasła.

Jan Liwacz z żoną na zdjęciu w Bystrzycy Kłodzkiej z lat 60-tych.
Zdjęcie z DPS/Dukla.pl – kwietniowy numer z 2010 roku; artykuł Krystyny Boczar-Różewicz “Numer 1010 – „złota rączka”, czyli historia Jana Liwacza”. 

30 września 2019 roku w Nadolu została odsłonięta tablica upamiętniająca Jana Liwacza, której inicjatorem i fundatorem był pan Waldemar Olszewski, mieszkaniec Nadola.

Tablica upamiętniająca Jana Liwacza zamontowana na elewacji domu ludowego w Nadolu 30 września 2019 roku. Inicjatorem i fundatorem był pan Waldemar Olszewski, mieszkaniec Nadola.

W kwietniowym numerze z 2010 roku (Nr 228) można przeczytać artykuł Krystyny Boczar-Różewicz “Numer 1010 – „złota rączka”, czyli historia Jana Liwacza”. 👇👇👇

http://old.dukla.pl/dps.php

Comments are closed.