Drewniane i murowane cerkwie w gminie Dukla

Cerkwie drewniane

Cerkiew pw. Opieki Matki Bożej (Pokrowy) z 1780 roku w Chyrowej

Cerkiew w Chyrowej jest obecnie kościołem rzymskokatolickim filialnym pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Cerkiewka usytuowana w dolinie rzeki Iwełka, odmiennie niż większość cerkwi, które zwykle budowane były na wzgórzu, w miejscu dla wszystkich widocznym. Drewniana grekokatolicka cerkiew, wzniesiona w XVIII wieku. Jest zabytkiem Szlaku Architektury Drewnianej. Cerkiew w Chyrowej jest świątynią orientowaną, trójdzielną. Zamknięte półkoliście prezbiterium i sąsiadująca z nimi od północy zakrystia są murowane, nawa i babiniec drewniane o konstrukcji zrębowej. Wieża słupowa. Pomiędzy nawą a prezbiterium rokokowy ikonostas, który został gruntownie odnowiony w latach 90. XX wieku. Za barokowym ołtarzem z XVIII wieku znajduje się cudowny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem. W 1932 r. cerkiew została gruntownie wyremontowana, a jej wnętrze zostało ozdobione polichromią. Po wojnie budowla niszczała, rozpoczęto nawet rozbiórkę. Remont podniszczonej świątyni przeprowadzono w latach 80. XX wieku.

Legenda głosi, że w miejscu, gdzie stoi cerkiew, znaleziono cudowny obraz Matki
Boskiej z Dzieciątkiem, który bez ludzkiej pomocy przywędrował z Węgier. Właściciele próbowali zabrać go z powrotem, ale konie nie chciały ciągnąć wozu. Dopiero woły wóz pociągnęły, obraz jednak wrócił do Chyrowej. Umieszczono go w głównym ołtarzu wybudowanej w tym miejscu cerkiew. Jeszcze w okresie międzywojennym cerkiew odwiedzały liczne pielgrzymki, również ze Słowacji.

GPS
49° 31.714’ N, 21° 37.044’ E

Adres/wskazówki dojazdu
Jadąc drogą nr 19 w stronę Barwinka, w Tylawie skręcamy w prawo na drogę lokalną w kierunku Mszany. Po ok. 9 km skręcamy w lewo na drogę dojazdową do świątyni
(obecnie kościół filialny parafii w Iwli). Po ok. 300 m dojeżdżamy do celu. Klucze w domu za potokiem.

Kontakt
tel. 13 433 05 15

Msze św.
w niedziele i święta o 11.00.

Cerkiew Narodzenia Bogurodzicy w Zawadce Rymanowskiej

 

 

Cerkiew w Zawadce Rymanowskiej dawniej była świątynią grekokatolicką, obecnie jest kościołem Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Pierwsza cerkiew została wzniesiona prawdopodobnie w XVI w., obecna pochodzi z 1855. W 1931 była remontowana. Po Akcji Wisła trafiła do rzymskokatolickiej parafii w Trzcianie i stała się kościołem filialnym.

Cerkiew jest budowlą trójdzielną, orientowaną, o konstrukcji zrębowej. Jest wyraźnie podzielona na przedsionek, nawę i pomieszczenie ołtarzowe, przy czym te wszystkie części wznoszą się na tę samą wysokość, zaś nawa jest szersza od pozostałych. Dach posiada jedną kalenicę, jest dwuspadowy, kryty blachą. Nad przedsionkiem wznosi się wieża o konstrukcji słupowej, nad nawą i prezbiterium niewielkie hełmy.

We wnętrzu dawnej cerkwi zachował się osiemnastowieczny ikonostas z ikonami W. Buczkowskiego ( z 1931, poza tym cztery wizerunki z pierwotnego ikonostasu), ściany pokrywa polichromia wykonana przez tego samego autora. Na ścianie wschodniej znajduje się malowidło przedstawiające Adorację Bogurodzicy autorstwa Romana Isajczyka.

GPS

49°30’22.4″N 21°43’30.9″E

Cerkiew pw. Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja w Olchowcu z XVIII w.

 

Pierwsza cerkiew  w Olchowcu powstała lub została przeniesiona z innej miejscowości w 1792 roku. Jeden z jej trzech dzwonów do dnia dzisiejszego znajduje się w świątyni wybudowanej na miejscu rozebranej w 1934 roku. W czasie II wojny światowej większość wyposażenia świątyni wraz z ikonostasem spłonęła na skutek trafienia pociskiem. Wyposażenie rozkradziono, cerkiew miała zostać rozebrana, jednak dzięki mieszkańcom uratowano świątynię i przeprowadzono prace remontowe. Świątynia służy katolikom dwóch obrządków: grekokatolicki i rzymskokatolicki.

Cerkiew jest trójdzielna, posiada wyodrębnione prezbiterium, nawę oraz babibiec. Obiekt posiada konstrukcję zrębową, jest zgonie z tradycją orientowany. Dach cerkwi jest kalenicowy, wzmacniany blachą, wieńczą go dwie kopuły. Okna wypełniają witraże.

Interesującym obiektem jest również prowadzący do świątyni kamienny mostek, będący zabytkiem i unikatem na Łemkowszczyźnie.

GPS
49° 28,345’ N, 21° 36,211’ E

Adres/wskazówki dojazdu
Jadąc drogą nr 19 w stronę Barwinka,
w Tylawie skręcamy w prawo na drogę lokalną w kierunku Mszany. Po ok. 7 km skręcamy w lewo. Po 1,8 km na rozwidleniu jedziemy w lewo i po kolejnych 3,5 km dojeżdżamy do celu. Cerkiew jest oddalona ok. 200 m od drogi.

Istnieje również możliwość dojazdu drogą nr 993: jadąc z Dukli w miejscowości Iwla na skrzyżowaniu skręcamy w lewo, przejeżdżając przez Chyrową i Ropiankę, docieramy do Olchowca.

Klucze od cerkwi dostępne w domu obok cerkwi (nr 12).

Msze św.
Msze św. w niedziele:
8.00 – rzymskokatolicka,
10.00 – greckokatolicka.
W drugiej połowie maja w sobotę i niedzielę najbliższą świętu Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja (ok. 22 maja) odbywa się tu uroczysty odpust, tzw. Kermesz Łemkowski w Olchowcu, któremu towarzyszą koncerty muzyki ludowej m.in. z Polski, Słowacji i Ukrainy, występy grup tanecznych. Na kermeszu można spróbować tradycyjnych potraw, zakupić różnorodne wyroby rękodzielników, specjalistyczne publikacje związane z Beskidem Niskim, kulturą łemkowską i nie tylko.

Cerkwie murowane

Cerkiew grekokatolicka pw. Narodzenia Bogurodzicy w Trzcianie

Cerkiew w Trzcianie jest świątynią z II poł. XVII wieku, murowana, orientowana na planie trójdzielnym. Od zachodu dobudowano kruchtę. W dzwonnicy XVI-wieczne dzwony. W świątyni znajduje się ikonostas z XIX w. namalowany przez Jana i Pawła Bogdańskich z Jaślisk.

Obecnie cerkiew służy jako kościół katolicki w parafii pw. Chrystusa Króla należącej do dekanatu Dukla, obsługiwanej przez bernardynów.

W ostatnich latach w cerkwi zostały przeprowadzone gruntowne prace remontowe.

GPS

49°30’33.4″N 21°42’03.4″E

Cerkiew Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Tylawie

Cerkiew w Tylawie dawniej była cerkwią grekokatolicką, a następnie prawosławną, która była użytkowana po II wojnie światowej przez Kościół rzymskokatolicki. Cerkiew w Tylawie została wzniesiona w 1787 r. Po schizmie tylawskiej przeszła na własność Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Obecnie kościół rzymskokatolicki pw. Wniebowzięcia NMP, przejęty po 1945 r. Jest to druga cerkiew na tym miejscu – pierwsza początkowo prawosławna, następnie unicka, istniała od 1508.

Cerkiew w Tylawie jest cerkwią łemkowską typu zachodniego, orientowana, trójdzielna. We wnętrzu zachował się wykonany w 1908 r. ikonostas. W przedsionku zachował się fresk „Chrzest Rusi”.

W bezpośrednim sąsiedztwie cerkwi znajdował się cmentarz greckokatolicki, z którego zachowało się tylko kilka nagrobków.

GPS

49°27’55.9″N 21°41’40.6″E

Cerkiew w Zyndranowej pw. Św. Mikołaja z 1985 roku

Obecna  cerkiew w Zyndranowej wzniesiona w latach 1983–1985, poświęcona w sierpniu 1985, była pierwszą świątynia zbudowaną na Łemkowszczyźnie po II wojnie światowej. Budowla jest murowana, trójdzielna (kruchta, nawa, prezbiterium), w stylu łemkowskim.

Pierwsza wzmianka o cerkwi pochodzi z 1581 roku, gdzie w ilustracji podatkowej wymieniony jest pop ruski z cerkwi. Z przekazów ustnych wynika, że pierwsza cerkiew została zbudowana w górnym końcu wsi pod lasem. W wieku XIX postawiono nową drewnianą cerkiew o konstrukcji zrębowej, pięciu kopułach, bogatym wystrojem wnętrz i pięknym ikonostasem. Obok zbudowano murowaną dzwonnicę z czterema zakupionymi przez emigrantów z USA i Kanady dzwonami, które zostały zabrane przez Niemców i dowódcę WOP. Po wojnie i po Akcji Wisła nieremontowana cerkiew niszczała, a za prowadzenie jakichkolwiek prac groziły sądy i kolegia. Uratowano część ikonostasu i wyposażenia, przechowując je w budynku gospodarczym przy szkole, w domach prywatnych, a reszta została rozkradziona, w tym rząd ikonostasu Deesis. Ruiny cerkwi rozebrano w 1962 roku. W 1983 roku rozpoczęto budowę nowej murowanej świątyni.

GPS

49°26’17.6″N 21°42’44.0″E